menu

Dzieje powiatu szczycieńskiego

2016-07-20 11:22:23 (ost. akt: 2016-10-12 10:47:17)

Początki powiatu szczycieńskiego jako okręgu administracyjnego sięgają XIII wieku, wówczas zakon krzyżacki utworzył tutaj prokuratorię, podległą komturowi w Elblągu. Wielki mistrz Konrad Zöllner von Rotenstein w 1387 roku uregulował przebieg granicy okręgu szczycieńskiego, która pokrywa się z obszarem dzisiejszego powiatu szczycieńskiego bez gminy Jedwabno. Prokuratoria z siedzibą w Szczytnie, w roli głównego ośrodka administracyjno - politycznego w 1525 roku, po sekularyzacji państwa zakonu krzyżackiego, w wyniku wprowadzenia nowego podziału administracyjnego państwa została przekształcona w starostwo szczycieńskie.

Wskutek reformy administracji i sądownictwa w Królestwie Pruskim w latach 1751-1752 zlikwidowano starostwa, wprowadzając powiaty i wójtostwa (Domanenämter). W starostwie szczycieńskim utworzono wójtostwa w Chochole, Dźwierzutach, Szczytnie i Wielbarku, które zostały włączone do powiatu nidzickiego.

W Prusach, na początku XIX wieku, przeprowadzono szereg reform modernizujących państwo pruskie. Wprowadzono nowy jednolity podział administracyjny państwa na prowincje, rejencje, powiaty, miasta wydzielone, gminy miejskie i wiejskie. Podział na rejencje i powiaty miał realizować potrzeby sprawnego administrowania terytorium państwa. Zarządzenie z 3 stycznia 1818 roku powoływało z dniem 1 lutego 1818 roku powiaty z landratami. Na siedziby powiatów wybrano miasta o dużym znaczeniu lokalnym będące ważnymi ośrodkami gospodarczymi i handlowymi. W wyniku tej reformy utworzono powiat szczycieński, obejmujący 11 parafii kościoła luterańskiego. W skład powiatu szczycieńskiego weszły parafie: Dźwierzuty, Jerutki, Kobułty, Księży Lasek, Pasym, Rańsk, Rozogi, Szczytno, Targowo (od 1817 roku filia Dźwierzut), Trelkowo z Jabłonką i Wielbark z Opaleńcem. Powiat szczycieński był jednym z większych i posiadał powierzchnię 28,52 mil2. W powiecie były 3 miasta (Szczytno, Pasym, Wielbark), jedna wieś targowa Rozogi, 30 dóbr rycerskich oraz 174 gminy wiejskie.

Powiat szczycieński w tym kształcie przetrwał do 1945 roku, kiedy został w wyniku postanowień konferencji w Poczdamie włączony wraz z południową częścią Prus Wschodnich do państwa polskiego. W wyniku nowego podziału administracji i powołaniu gromadzkich rad narodowych, gmina Jedwabno z powiatu nidzickiego, od 1 stycznia 1955 roku została włączona do powiatu szczycieńskiego. W ramach koncepcji dwustopniowego podziału administracyjnego sejm uchwalił ustawę z 28 maja 1975 roku o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, likwidującą od 1 czerwca 1975 roku powiaty. Powiat szczycieński przestał istnieć, a gminę Rozogi włączono do województwa ostrołęckiego. W 1989 roku podstawowe przemiany społeczne połączone ze zmianą ustroju państwa, dały podstawy wprowadzenia nowej organizacji administracji państwa i samorządu terytorialnego. Reforma administracji ustawą z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym, przywracała w Polsce, od 1 stycznia 1999 roku instytucję powiatu i tym samym powiat szczycieński został odtworzony w granicach z 1975 roku.