Lokalna Organizacja Turystyczna Powiatu Szczycieńskiego
Gmina Świętajno
Trasa: Jerutki parking przy ścieżce przyrodniczej „Jezioro Marksoby" – Bagna Krawieńskie – Powałczyn osiedle domków rekreacyjnych – leśniczówka Piasutno – parking i kąpielisko na jeziorem Nożyce – Piasutno – Jerutki – Jerutki parking przy ścieżce przyrodniczej „Jezioro Marksoby"
Długość trasy: 24,4 km, oznakowanie: kolor niebieski
Szlak rozpoczyna się na parkingu leśnym oddalonym o 3 km na północ od miejscowości Jerutki. Obok szlaku rowerowego rozpoczyna się też tu Ścieżka edukacyjna Jezioro Marksoby. Jeszcze na ścieżce przyrodniczej natkniemy się na tajemnicze betonowe budowle i głęboki rów pancerny dochodzący prostopadle do drogi. Są to elementy linii fortyfikacyjnej otaczającej całe przedwojenne Prusy Wschodnie Szczycieńskiej Pozycji Leśnej, która rozpoczyna się od Jeziora Wałpusz na zachodzie a kończy się na Jeziorze Nidzkim na wschodzie. Betonowe bloki to zapory drogowe z czasów I wojny światowej. Cały ten odcinek rozbudowywano od początku XX w., skończono na przełomie 1944-1945. Z tego ostatniego okresu pochodzi mijany rów pancerny, który miał być zaporą przeciwczołgową oraz spotykana na szlaku schrony i bunkry o charakterystycznym okrągłym kształcie, które dziś przypominają betonowe studnie.
Jadąc dalej na północ, droga przechodzi w aleję, wzdłuż której rosną stare klony, brzozy i graby. Drzewa te posadził leśnik , urzędujący w przedwojennej leśniczówce, której ślady zobaczymy po lewej stronie drogi. Z leśniczówki tej zostało dziś trochę obrośniętych mchem kamieni. Jest tu widoczny żywy znak ludzkiej bytności - posadzone ludzką ręką krzewy bzu, które na przekór wszelkim dziejowym wichrom kwitną pięknie co roku.
Po lewej stronie mijamy blisko położone, jednak niewidoczne ze szlaku, Jezioro Marksoby. Średniej wielkości jezioro rynnowe w przeszłości wykorzystywane do pławienia, czyli magazynowania w wodzie kłód drewna wycinanego zimą i przechowywanego w ten sposób przez okres wiosenno letni.
Szlak biegnie dalej dalej na północ. Przecinamy drogę krajowa nr 58. Historia tej drogi związana jest z bitwą pod Tannenbergiem (25 sierpnia 1914 roku). W wyniku wielkiego niemieckiego zwycięstwa do niewoli dostało się 92 tys. jeńców rosyjskich. Przez cały 1915/1916 rok spora ich grupa za pomocą szpadli i taczek usypuje piękną żwirową drogę łączącą wieś Marksewo i Babięta. Asfaltowa nawierzchnia pojawia się tu dopiero pod koniec lat 60-tych ubiegłego wieku.
Po przekroczeniu drogi teren zaczyna się urozmaicać. Uroczysko Bagna Karwińskie - miejsce lęgu wielu gatunków ptaków. System śródleśnych podmokłych łąk połączonych ze sobą kanałami jest dziś utrzymywany przez leśników w stanie zbliżonym do naturalnego. W ramach programu Małej Retencji ograniczono niekontrolowany odpływ wody.
Jeszcze raz przecinamy drogę 58, tym razem jadąc na południe. Teren staje się równy, sosnowy las otacza nas z każdej strony.
Po kilku kilometrach przejeżdżamy w okolice jeziora Nożyce, by dalej kontynuować podróż jego wschodnią stroną. Tu możemy zjechać ze szlaku kierując się znakami prowadzącymi do pola biwakowego. Tuż za nim, nad brzegiem jeziora Nożyce dojedziemy do malowniczo położonego miejsca odpoczynku. Gdy wrócimy na szlak, szeroka droga doprowadzi do nas do bramy szkółki leśnej Piasutno. Jest to szkółka gospodarcza, produkująca sadzonki na potrzeby Nadleśnictwa Spychowo.
Jezioro Nożyce w swojej południowej części oddzielone jest od Jeziora Piasutno sztucznie usypaną groblą. Wjeżdżając na nią zobaczymy po prawej stronie lustro przejrzyście czystej wody. Zawsze możesz tu chwilę odpocząć.
Po odpoczynku jedziemy dalej by w końcu wyjechać na asfaltową drogę łączącą miejscowość Piasutno z drogą krajową 58. Zaraz po wjechaniu do wioski skręcamy w prawo. Z Piasutnem związana jest historia polskości tych ziem. Od 1920 roku, po przegranym przez Polskę plebiscycie decydującym o przynależności państwowej Mazur, nasiliła się akcja germanizacyjna. Początkowo władze niemieckie pozwalały na działalność polskich organizacji społecznych. W Piasutnie funkcjonowała jedyna w tym czasie polska szkołą na Mazurach. Otwarto ją w 1931 roku, jej pierwszym i jedynym nauczycielem był przybyły ze Śląska Cieszyńskiego, Jerzy Lanc. Niestety 28 lutego 1932 roku Jerzy Lanc umiera w niewyjaśnionych okolicznościach. Po jego śmierci nie ma kto prowadzić lekcji po polsku i szkoła zostaje rozwiązana. W latach 30-tych mniejszość polska na terenie całych Niemiec pozbawiona została wszelkich praw.
Teren, przez który biegnie dalej szlak, to początkowo pastwiska, a potem zwarty las, droga jest wygodna, twarda i szeroka. Po 5 km, dojeżdżamy do wsi Jerutki. Wieś Jerutki to stara mazurska osada, w której do dziś zachował się pierwotny układ przestrzenny drogi i zabudowań, jest to tzw. ulicówka. Najstarszym i najciekawszym zabytkiem jest kościół. Początki jego budowy sięgają 1710 roku ale tę pierwszą świątynię rozebrano. Na jej miejscu w 1734 roku pobudowano nową o konstrukcji ryglowej, co w zasadniczej części zachowało się do dzisiaj. Od swych początków był to kościół ewangelicki, bardzo bogato wyposażony m.in. w piękny barokowy ołtarz. W latach 70-tych XX w. kościół niszczał, w końcu zapadła decyzja, by większość dzieł sztuki, w tym fragmenty ołtarza, przekazać Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Dziś jest to funkcjonujący kościół katolicki - parafia Świętajno. By znaleźć się ponownie na leśnym parkingu, należy przejechać przez całe Jerutki i dalej 3 km, na północ.
Kilometraż:
0,0 km - Jerutki parking przy ścieżce dydaktycznej – szlak prowadzi droga na północ w kierunku lasu wspólnie ze szlakiem pieszym zielonym
0,5 km - rozdroże leśnych dróg – droga dochodząca z prawej
2,4 km - rozdroże leśnych dróg – szlak prowadzi główną prawo skos
2,9 km - skrzyżowanie leśnych dróg – szlak prowadzi prosto
3,7 km - dojeżdżamy do powiatowej drogi asfaltowej, skręt w lewo, szlak pieszy prowadzi w prawo skos
drogą leśną
4,4 km - skrzyżowanie z drogą krajową, zachować ostrożność – dalej prosto
5,1 km - skrzyżowanie, szlak prowadzi prosto drogą brukową
5,8 km - skrzyżowanie, skręt w prawo w drogę gruntową
6,2 km - rozdroże leśnych dróg skręt w lewo, z prawej dochodzi zielony szlak pieszy
6,9 km - skrzyżowanie z drogą leśną częściej używaną, szlak prowadzi prosto drogą gruntową
7,9 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo, w lewo odchodzi zielony szlak pieszy
8,1 km - skręt w lewo w górę w mało widoczną leśną drogę, na górce skręt w lewo
8,2 km - rozdroże leśnych dróg skręt w lewo i zaraz na rozdrożu w prawo po górkę
8,6 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo
8,8 km - rozdroże leśnych dróg skręt w lewo
9,1 km - skręt w prawo przed mokradłami
9,2 km - Bagna Krawieńskie, mostek nad strumykiem i miejsce na odpoczynek
9,4 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo
9,7 km - skrzyżowanie z drogą krajową, zachować ostrożność – za szosą w lewo do parkingu i dalej drogą gruntową
10,0 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo
10,6 km - skrzyżowanie z drogą leśną częściej używaną, szlak prowadzi prosto drogą gruntową
11,2 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo skos i dalej główną
12,8 km - rozdroże przy osiedlu domków rekreacyjnych, skręt w lewo
14,1 km - rozdroże przy leśniczówce, skręt w prawo
14,6 km - rozdroże dróg gruntowych, skręt w prawo skos
15,3 km - po prawej kąpielisko i jezioro Nożyce, przed parkingiem skręt w lewo
16,2 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo
16,3 km - dojeżdżamy do powiatowej drogi asfaltowej, skręt w lewo
16,8 km - początek wsi Piasutno w centrum wsi budynek w którym uczył Jerzy Lanc, szlak skręca w prawo i prowadzi dalej główną drogą gruntową w kierunku Jerutek
20,6 km - dojeżdżamy do powiatowej drogi asfaltowej, skręt w prawo
21,6 km - wieś Jerutki, na łuku drogi pomiędzy zabudowaniami dwie drogi dochodzące z lewej
22,3 km - złożone rozdroże, wpierw dwie drogi odchodzące w prawo, potem dwie w lewo, szlak prowadzi prosto
24,4 km - Jerutki parking przy ścieżce dydaktycznej – koniec szlaku
Trasa: Jerutki parking przy ścieżce przyrodniczej „Jezioro Marksoby" – Bagna Krawieńskie – Powałczyn osiedle domków rekreacyjnych – leśniczówka Piasutno – parking i kąpielisko na jeziorem Nożyce – Piasutno – Jerutki – Jerutki parking przy ścieżce przyrodniczej „Jezioro Marksoby"
Długość trasy: 24,4 km, oznakowanie: kolor niebieski
Szlak rozpoczyna się na parkingu leśnym oddalonym o 3 km na północ od miejscowości Jerutki. Obok szlaku rowerowego rozpoczyna się też tu Ścieżka edukacyjna Jezioro Marksoby. Jeszcze na ścieżce przyrodniczej natkniemy się na tajemnicze betonowe budowle i głęboki rów pancerny dochodzący prostopadle do drogi. Są to elementy linii fortyfikacyjnej otaczającej całe przedwojenne Prusy Wschodnie Szczycieńskiej Pozycji Leśnej, która rozpoczyna się od Jeziora Wałpusz na zachodzie a kończy się na Jeziorze Nidzkim na wschodzie. Betonowe bloki to zapory drogowe z czasów I wojny światowej. Cały ten odcinek rozbudowywano od początku XX w., skończono na przełomie 1944-1945. Z tego ostatniego okresu pochodzi mijany rów pancerny, który miał być zaporą przeciwczołgową oraz spotykana na szlaku schrony i bunkry o charakterystycznym okrągłym kształcie, które dziś przypominają betonowe studnie.
Jadąc dalej na północ, droga przechodzi w aleję, wzdłuż której rosną stare klony, brzozy i graby. Drzewa te posadził leśnik , urzędujący w przedwojennej leśniczówce, której ślady zobaczymy po lewej stronie drogi. Z leśniczówki tej zostało dziś trochę obrośniętych mchem kamieni. Jest tu widoczny żywy znak ludzkiej bytności - posadzone ludzką ręką krzewy bzu, które na przekór wszelkim dziejowym wichrom kwitną pięknie co roku.
Po lewej stronie mijamy blisko położone, jednak niewidoczne ze szlaku, Jezioro Marksoby. Średniej wielkości jezioro rynnowe w przeszłości wykorzystywane do pławienia, czyli magazynowania w wodzie kłód drewna wycinanego zimą i przechowywanego w ten sposób przez okres wiosenno letni.
Szlak biegnie dalej dalej na północ. Przecinamy drogę krajowa nr 58. Historia tej drogi związana jest z bitwą pod Tannenbergiem (25 sierpnia 1914 roku). W wyniku wielkiego niemieckiego zwycięstwa do niewoli dostało się 92 tys. jeńców rosyjskich. Przez cały 1915/1916 rok spora ich grupa za pomocą szpadli i taczek usypuje piękną żwirową drogę łączącą wieś Marksewo i Babięta. Asfaltowa nawierzchnia pojawia się tu dopiero pod koniec lat 60-tych ubiegłego wieku.
Po przekroczeniu drogi teren zaczyna się urozmaicać. Uroczysko Bagna Karwińskie - miejsce lęgu wielu gatunków ptaków. System śródleśnych podmokłych łąk połączonych ze sobą kanałami jest dziś utrzymywany przez leśników w stanie zbliżonym do naturalnego. W ramach programu Małej Retencji ograniczono niekontrolowany odpływ wody.
Jeszcze raz przecinamy drogę 58, tym razem jadąc na południe. Teren staje się równy, sosnowy las otacza nas z każdej strony.
Po kilku kilometrach przejeżdżamy w okolice jeziora Nożyce, by dalej kontynuować podróż jego wschodnią stroną. Tu możemy zjechać ze szlaku kierując się znakami prowadzącymi do pola biwakowego. Tuż za nim, nad brzegiem jeziora Nożyce dojedziemy do malowniczo położonego miejsca odpoczynku. Gdy wrócimy na szlak, szeroka droga doprowadzi do nas do bramy szkółki leśnej Piasutno. Jest to szkółka gospodarcza, produkująca sadzonki na potrzeby Nadleśnictwa Spychowo.
Jezioro Nożyce w swojej południowej części oddzielone jest od Jeziora Piasutno sztucznie usypaną groblą. Wjeżdżając na nią zobaczymy po prawej stronie lustro przejrzyście czystej wody. Zawsze możesz tu chwilę odpocząć.
Po odpoczynku jedziemy dalej by w końcu wyjechać na asfaltową drogę łączącą miejscowość Piasutno z drogą krajową 58. Zaraz po wjechaniu do wioski skręcamy w prawo. Z Piasutnem związana jest historia polskości tych ziem. Od 1920 roku, po przegranym przez Polskę plebiscycie decydującym o przynależności państwowej Mazur, nasiliła się akcja germanizacyjna. Początkowo władze niemieckie pozwalały na działalność polskich organizacji społecznych. W Piasutnie funkcjonowała jedyna w tym czasie polska szkołą na Mazurach. Otwarto ją w 1931 roku, jej pierwszym i jedynym nauczycielem był przybyły ze Śląska Cieszyńskiego, Jerzy Lanc. Niestety 28 lutego 1932 roku Jerzy Lanc umiera w niewyjaśnionych okolicznościach. Po jego śmierci nie ma kto prowadzić lekcji po polsku i szkoła zostaje rozwiązana. W latach 30-tych mniejszość polska na terenie całych Niemiec pozbawiona została wszelkich praw.
Teren, przez który biegnie dalej szlak, to początkowo pastwiska, a potem zwarty las, droga jest wygodna, twarda i szeroka. Po 5 km, dojeżdżamy do wsi Jerutki. Wieś Jerutki to stara mazurska osada, w której do dziś zachował się pierwotny układ przestrzenny drogi i zabudowań, jest to tzw. ulicówka. Najstarszym i najciekawszym zabytkiem jest kościół. Początki jego budowy sięgają 1710 roku ale tę pierwszą świątynię rozebrano. Na jej miejscu w 1734 roku pobudowano nową o konstrukcji ryglowej, co w zasadniczej części zachowało się do dzisiaj. Od swych początków był to kościół ewangelicki, bardzo bogato wyposażony m.in. w piękny barokowy ołtarz. W latach 70-tych XX w. kościół niszczał, w końcu zapadła decyzja, by większość dzieł sztuki, w tym fragmenty ołtarza, przekazać Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Dziś jest to funkcjonujący kościół katolicki - parafia Świętajno. By znaleźć się ponownie na leśnym parkingu, należy przejechać przez całe Jerutki i dalej 3 km, na północ.
Kilometraż:
0,0 km - Jerutki parking przy ścieżce dydaktycznej – szlak prowadzi droga na północ w kierunku lasu wspólnie ze szlakiem pieszym zielonym
0,5 km - rozdroże leśnych dróg – droga dochodząca z prawej
2,4 km - rozdroże leśnych dróg – szlak prowadzi główną prawo skos
2,9 km - skrzyżowanie leśnych dróg – szlak prowadzi prosto
3,7 km - dojeżdżamy do powiatowej drogi asfaltowej, skręt w lewo, szlak pieszy prowadzi w prawo skos
drogą leśną
4,4 km - skrzyżowanie z drogą krajową, zachować ostrożność – dalej prosto
5,1 km - skrzyżowanie, szlak prowadzi prosto drogą brukową
5,8 km - skrzyżowanie, skręt w prawo w drogę gruntową
6,2 km - rozdroże leśnych dróg skręt w lewo, z prawej dochodzi zielony szlak pieszy
6,9 km - skrzyżowanie z drogą leśną częściej używaną, szlak prowadzi prosto drogą gruntową
7,9 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo, w lewo odchodzi zielony szlak pieszy
8,1 km - skręt w lewo w górę w mało widoczną leśną drogę, na górce skręt w lewo
8,2 km - rozdroże leśnych dróg skręt w lewo i zaraz na rozdrożu w prawo po górkę
8,6 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo
8,8 km - rozdroże leśnych dróg skręt w lewo
9,1 km - skręt w prawo przed mokradłami
9,2 km - Bagna Krawieńskie, mostek nad strumykiem i miejsce na odpoczynek
9,4 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo
9,7 km - skrzyżowanie z drogą krajową, zachować ostrożność – za szosą w lewo do parkingu i dalej drogą gruntową
10,0 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo
10,6 km - skrzyżowanie z drogą leśną częściej używaną, szlak prowadzi prosto drogą gruntową
11,2 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo skos i dalej główną
12,8 km - rozdroże przy osiedlu domków rekreacyjnych, skręt w lewo
14,1 km - rozdroże przy leśniczówce, skręt w prawo
14,6 km - rozdroże dróg gruntowych, skręt w prawo skos
15,3 km - po prawej kąpielisko i jezioro Nożyce, przed parkingiem skręt w lewo
16,2 km - rozdroże leśnych dróg skręt w prawo
16,3 km - dojeżdżamy do powiatowej drogi asfaltowej, skręt w lewo
16,8 km - początek wsi Piasutno w centrum wsi budynek w którym uczył Jerzy Lanc, szlak skręca w prawo i prowadzi dalej główną drogą gruntową w kierunku Jerutek
20,6 km - dojeżdżamy do powiatowej drogi asfaltowej, skręt w prawo
21,6 km - wieś Jerutki, na łuku drogi pomiędzy zabudowaniami dwie drogi dochodzące z lewej
22,3 km - złożone rozdroże, wpierw dwie drogi odchodzące w prawo, potem dwie w lewo, szlak prowadzi prosto
24,4 km - Jerutki parking przy ścieżce dydaktycznej – koniec szlaku
